Ενσυναίσθηση: Καλλιεργώντας την συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά μέσα από το παιχνίδι

Η ενσυναίσθηση και η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) είναι απαραίτητες δεξιότητες για τις σχέσεις, την κατανόηση των συναισθημάτων, της οπτικής και των απόψεων των άλλων και την προώθηση μιας συμπονετικής κοινωνίας. Οι δεξιότητες αυτές αναπτύσσονται με φυσικό τρόπο μέσα από εμπειρίες και αλληλεπιδράσεις του ατόμου απο την παιδική του ηδη ηλικία, με τα παιχνίδια να μπορούν να αποτελέσουν εξαιρετικά εργαλεία για την καλλιέργειά τους.

Ας δούμε, λοιπόν, πώς η χρήση ορισμένων παιχνιδιών μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών.

Κούκλες:

Οι κούκλες είναι εξαιρετικά παιχνίδια για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Παίζοντας μαζί τους, το παιδί μπορεί να προβάλλει τα συναισθήματά του και να δημιουργεί παιχνίδια φαντασίας, να αναλαμβάνει ρόλους και να δημιουργεί δικές του ιστορίες. Ενθαρρύνουμε το παιδί να φροντίζει τις κούκλες του, να κατανοεί τα συναισθήματά τους και να φαντάζεται τις ανάγκες τους. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί «προβάρει» την ενσυναίσθησή του, μαθαίνοντας να αντιλαμβάνεται, να αναλύει και να ανταποκρίνεται στα συναισθήματα των άλλων.

Επιτραπέζια παιχνίδια:

Τα επιτραπέζια παιχνίδια, συμπεριλαμβανομένων των παζλ, παρέχουν ευκαιρίες στο παιδί να εξασκήσει τη συνεργατικότητά του και οξύνουν την ικανότητά του να επιλύει προβλήματα. Παίζοντας με άλλα παιδιά ή και με μεγάλους, το παιδί μαθαίνει να κατανοεί και να σέβεται τους συμπαίκτες τους. Παράλληλα, όμως, καλείται να διαχειριστεί και το δικό του συναίσθημα, αντιμετωπίζοντας με αξιοπρέπεια την ήττα και με χάρη τη νίκη του, αλλά και να συμμετέχει στις επιτυχίες και τις απογοητεύσεις των άλλων.
 

Παιχνίδια με ζώα και σχετικά με τη φύση:

Παίζοντας με τα ζώα, πραγματικά ή ψεύτικα, το παιδί καλλιεργεί την ενσυναίσθηση μαθαίνοντας να υπολογίζει και να φροντίζει άλλα όντα που ίσως να είναι και πιο αδύναμα απο το ίδιο ή να εξαρτώνται από τη φροντίδα του ανθρώπου. Συζητάμε με το παιδί για τις ανάγκες και τα συναισθήματα των ζώων, το ενθαρρύνουμε να φροντίζουν για την ευημερία τους και τα διδάσκουμε να αντιμετωπίζουν τα ζώα και την φύση με καλοσύνη και σεβασμό.

Ζωγραφική:

Η ενασχόληση του παιδιού με τη ζωγραφική μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη της συναισθηματικής του νοημοσύνης, επιτρέποντάς του να αναπτύξει δεξιότητες για την κατανόηση και τη διαχείριση τόσο των δικών του συναισθημάτων όσο και αυτών των γύρω του. Όταν το παιδί ζωγραφίζει, μεταφέρει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις εμπειρίες του στο χαρτί. Μέσω αυτής της δημιουργικής διαδικασίας, μαθαίνει να εντοπίζει και να εκφράζει ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, κατανοεί διαφορετικές οπτικές και ενισχύει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες, αναπαριστώντας οπτικά τις ιδέες του. Η ζωγραφική, επιπλέον, ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και αναπτύσσει την αισθητική, καθώς το παιδιά καλείται να επιλέξει χρώματα, σχήματα και πώς αυτά θα τα συνθέσει για τη δημιουργία του.

Πολυπολιτισμικά παιχνίδια και παιχνίδια που περιλαμβάνουν τη διαφορετικότητα:

Τα παιχνίδια που προβάλουν τη διαφορετικότητα και αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς πολιτισμούς ή τύπου ανθρώπων καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική νοημοσύνη στο παιδί. Επιλέγουμε παιχνίδια που παρουσιάζουν διαφορετικές φυλές, εθνικότητες ή ικανότητες. Το παιδί έτσι ωθείται να εκτιμά και να σέβεται τη μοναδικότητα κάθε ατόμου, αναγνωρίζοντας και αγκαλιάζοντας τη διαφορετικότητα.

Παιχνίδια ρόλων:

Όταν τα παιδιά συμμετέχουν σε παιχνίδια ρόλων έχουν την ευκαιρία να μπουν στην θέση διαφορετικών ρόλων (γιατρός, δάσκαλος, πυροσβέστης, αστυνομικός, μάγειρας κλπ) και να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους, μέσα απο διάφορα σενάρια παιχνιδιού. Μέσα από αυτά τα παιχνίδια, τα παιδιά, μπορούν να εξασκηθούν στην ενεργητική ακρόαση, την αποτελεσματική επικοινωνία και την επίλυση προβλημάτων, τα οποία αποτελούν βασικά συστατικά της συναισθηματικής νοημοσύνης. Καθώς μεγαλώνουν, τα παιδιά μπορούν να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους καλύτερα και να συμπάσχουν με τους άλλους, θέτοντας τα θεμέλια για υγιείς σχέσεις.

Παιχνίδια και βιβλία αναγνώρισης συναισθημάτων: 

Τα παιχνίδια αναγνώρισης συναισθημάτων βοηθούν το παιδί να αναγνωρίσει, να κατανοήσει και εν συνεχεία να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Κατανοώντας όμως τα δικά του συναισθήματα, το παιδί μπορεί επίσης να εναρμονιστεί περισσότερο με τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων, να αποκτήσει δηλαδή «κεραίες» που θα αντιλαμβάνονται τα αισθήματα των γύρω του.

Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης στο παιδί μας δεν αποτελεί πάντα μια εύκολη ή απλοϊκή διαδικασία. Χρειάζεται να τα υποστηρίξουμε και να τα καθοδηγήσουμε ώστε να μπορέσουν να αναγνωρίσουν, να κατανοήσουν, να εκφράσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Σε αυτή την προσπάθεια, το παιχνίδι αποτελεί πολύτιμο βοηθό μας, αφού είναι ο κώδικας που το παιδί καταλαβαίνει. Περιλαμβάνοντας στην καθημερινότητα του παιδιού μας παιχνίδια που προάγουν τη φαντασία, τη συνεργασία, τη διαφορετικότητα και τη συναισθηματική εξερεύνηση, οι γονείς και οι φροντιστές του παιδιού μπορούν να το βοηθήσουν δραστικά να αναπτύξει μια δεξιότητα που θα αποτελεί σημαντικό εφόδιο για υγιείς σχέσεις σε όλη του τη ζωή, αλλά και θεμέλιο για μια καλύτερη κοινωνία με συμπόνοια και αλληλοκατανόηση.