Διαβάσαμε και σας προτείνουμε….

Η Μυρτώ και η Σμύρνη των θαυμάτων

Ζήνων Ζαμπακίδης, Βασιλική Μαρκάκη

Εικονογράφηση Άννα Τζώτζη

Εκδόσεις Πατάκης (2022)

Πολύ συχνά αναρωτιόμαστε οι γονείς πως θα βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αγαπήσουν την Ιστορία, να μάθουν για τον πολιτισμό ή την κουλτούρα μας.

Στα σχολικά βιβλία η ιστορία παρουσιάζεται με πληθώρα ονομάτων και ημερομηνιών, γνώσεις τις οποίες τα παιδιά πιέζονται να παπαγαλίσουν και τελικά δεν αφομοιώνουν. Την εποχή μάλιστα που στο διαδίκτυο με μια απλή αναζήτηση μπορεί κανείς να βρει όλες αυτές τις πληροφορίες. Η αξία της αποστήθισης δεν είναι μικρή, δεδομένου ότι βοηθά στην ανάπτυξη διαφόρων λειτουργιών του εγκεφάλου, όμως στο δικό μας ζήτημα δυστυχώς χωλαίνει.

Το βιβλίο Η Μυρτώ και η Σμύρνη των Θαυμάτων, είναι ένα βιβλίο φορέας Ιστορίας. Μέσα από την επίσκεψη Της Μυρτώς στη Χίο το 1921, οι μικροί, αλλά και οι μεγάλοι αναγνώστες, μπορούμε να κάνουμε εικόνα την ζωή στη Σμύρνη λίγο πριν την Μικρασιατική καταστροφή. Το θέμα έχει ενδιαφέρον γιατί στα πιο πολλά βιβλία ιστορίας των παιδιών μας η ζωή στη Σμύρνη πριν την Μικρασιατική καταστροφή πιάνει μόλις λίγες αράδες. Οι εικόνες που έρχονται και στο δικό μας μυαλό όταν ακούμε Σμύρνη είναι οι εικόνες της καταστροφής και του ξεριζωμού.

Η Μυρτώ (ένα κορίτσι του δημοτικού) φιλοξενείται σε μια συγγενική της οικογένεια στην Σμύρνη. Επισκέπτεται το λιμάνι, τον εμπορικό δρόμο (Την Ευρωπαϊκή οδό), το παζάρι, την Ευαγγελική σχολή και τη βιβλιοθήκη της, το μεγάλο παιχνιδάδικο του Ξενόπουλου,  κάνει βεγγέρα σε ένα σπίτι της υψηλής κοινωνίας, γεύεται τα φαγητά και ζει στην καρδιά της Σμύρνης.

Το κορίτσι γίνεται φορέας μιας ολόκληρης κουλτούρας. Μαθαίνουμε για το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων στη Σμύρνη, την αγάπη τους για τη μάθηση, για τις εμπορικές δραστηριότητες, για τις καθημερινές τους συνήθειες, την κοινωνικότητα τους, την ένδυση τους, τη γλώσσα κλπ.

Η Μικρασιατική καταστροφή ακολουθεί χρονικά μετά το πέρας του βιβλίου, όμως υπονοείται στην αγωνία των ανθρώπων που προβλέπουν ότι κάτι κακό θα ακολουθήσει.

Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη, στηρίζεται όλη στην αφήγηση της Μυρτώς και μαθαίνουμε όλες τις πληροφορίες μέσα από το βίωμα και τα μάτια του παιδιού.

Τα κεφάλαια είναι μικρά ώστε να διαβάζονται εύκολα από τα ίδια τα παιδιά ή ώστε να μπορούν οι γονείς να τους διαβάσουν το βιβλίο κομμάτι κομμάτι.

Η γλώσσα είναι απλή, κατανοητή, χωρίς όμως να ακυρώνει  τη δύναμη της και όντας και η ίδια φορέας της κουλτούρας της Σμύρνης.

Ο λόγος είναι εικοπλάστης και αγωγός συναισθημάτων. Βλέπουμε τη Σμύρνη μπροστά στα μάτια μας και νιώθουμε το δέος του κοριτσιού απέναντι στην πολυτέλεια και την ευγνωμοσύνη για την αγάπη που εισπράττει.

Η δομή και η πλοκή είναι ξεκάθαρες οπότε η ιστορία που αφηγείται το βιβλίο ρέει και διαβάζεται απνευστί.

Η εικονογράφηση του βιβλίου δίνει μια vintage αίσθηση. Κουβαλά κάτι παλιό και αυθεντικό, θυμίζει τα πολύ παλιά Αναγνωστικά,  και φέρνει την μυρωδιά μιας άλλης εποχής με τη γλύκα και τη νοσταλγία. Η εικονογράφηση υποστηρίζει λοιπόν την κουλτούρα του ίδιου του βιβλίου, βάζει τον αναγνώστη στο κλίμα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να έρχονται τα παιδιά μας σε επαφή με αυτή την εικαστική προσέγγιση που σχετίζεται τόσο πολύ με την αισθητική που μεγάλωσε και επηρέασε ολόκληρες γενιές μεγάλων λαϊκών και όχι μονό ζωγράφων. 

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν φωτογραφίες και σχόλια για τη ζωή στη Σμύρνη, τα οποία έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Με αυτό το βιβλίο θα μπορούσε κανείς να ανοίξει διάφορες συζητήσεις με τα παιδιά του, όπως ενδεικτικά κάποιες: Πως ήταν τα μαγαζιά στη Σμύρνη; Τι μαγείρευαν; Γνωρίζεις τα φαγητά τους; Πως ήταν τα σχολεία εκεί; Πως ήταν τα σπίτια τους; Πως περνούσαν τον χρόνο τους; Τι επαγγέλματα φαντάζεσαι ότι έκαναν οι άνθρωποι εκεί; Πως ντύνονταν; Τι σχέση έχει η Σμύρνη με το Παρίσι;

Θα μπορούσαμε ίσως να ανοίξουμε και πιο δύσκολες ερωτήσεις όπως: Γιατί ο Θείος έστειλε το παιδί του στην Χίο στο τέλος; Ή γιατί νομίζεις ότι έγινε η Καταστροφή της Σμύρνης; Οι ερωτήσεις αυτές θα βάλουν τα παιδιά να προσπαθήσουν τα ίδια να σκεφτούν και ίσως να χρησιμοποιήσουν και να συνδυάσουν γνώσεις που έχουν από το σχολείο. Κι αν δεν τα έχουν διδαχτεί ακόμα, σίγουρα όταν θα τα διδαχτούν θα μπορέσουν να πατήσουν τις νέες γνώσεις πάνω στις εικόνες που θα έχει στήσει στο μυαλό τους αυτό το υπέροχο βιβλίο.

Και αν η μόρφωση μας είναι και εκείνη η αποσκευή που σε διαμορφώνει όταν ξεχνάς τι ακριβώς μελέτησες, αυτό το βιβλίο σίγουρα αποτελεί μια εκλεκτή αποσκευή για τα παιδιά μας.

Σας το προτείνουμε!